Motor Sistemleri

Motor Sistemleri Nelerdir?

Bu konumuzda motoru oluşturan ve çalışmasını sağlayan motor sistemleri ve aracı oluşturan diğer kısım ve sistemler hakkında bilgiler paylaşacağız. Bir önceki konumuzda, yani Motor Bilgisi bölümünde motorun tanımını yapmıştık ve çeşitlerine değinmiştik. Şimdi ise motoru oluşturan ve sağlıklı çalışmasını sağlayan sistemlere değineceğiz. Bunun yanında aracı oluşturan diğer sistemler hakkında da bilgi vereceğiz.

Genel olarak bu sistemleri sıralarsak; Ateşleme Sistemi, Yakıt Sistemi, Yağlama Sistemi, Soğutma Sistemi, Marş Sistemi, Şarj Sistemi, Egzoz Sistemi, Aydınlatma ve Gösterge Sistemleri, Fren Sistemi, Ön Düzen Sistemi ve Süspansiyon Sistemi olarak sayabiliriz. Bu sistemlerin bazılarını ayrı başlık altına daha detaylı inceleyeceğiz. Şimdi motor sistemlerine giriş yapalım;

Ateşleme Sistemi

Kontak açılmasıyla aküden alınan 12 voltluk elektrik akımı endüksiyon bobinine gider. Endüksiyon bobini bu elektrik akımını daha yüksel volta yükselterek distribütöre gönderir. Distribütör içerisinde tevzi makarası bulunmaktadır. Tevzi makarası sayesinde akım bujilere sırayla gönderilir. Böylece bujilere ulaşan yüksek akım sayesinde buji kıvılcım oluşturur ve silindir içinde bulunan yakıt hava karışımını ateşler.

Dizel motorlarda ise ateşleme işlemi yüksek sıkıştırma yolu ile enjektörler vasıtasıyla yapılıyor.

Ateşleme sisteminin parçalarını ve açıklamalarını şöyle sıralayabiliriz;

• Akümülatör : Motorun çalışmadığı sırada aracın bütün elektrik ihtiyacını karşılayan elektrik kaynağıdır.
• Kontak : Araçtaki elektrik devrelerini açıp motorun çalışmasını ve durdurulmasını sağlayan anahtardır.
• Endüksiyon Bobini : Aküden gelen elektriği daha yüksek voltajlara çıkartarak motorun çalışmasına ihtiyaç duyacağı enerjiyi üretir.
• Distribütör : Bujilere sırasıyla elektrik akımını gönderen parçadır.
• Buji : Kendisine gelen elektrik akımıyla ateşlemeyi sağlayan parçadır.

Yakıt Sistemi

Yakıt sistemi, araçların depolarında bulunan yakıtı filtrelemek, motora götürmek, ve silindirlere yanmak için iletmekle görevlidir. Genel olarak benzinli motorlarda ve dizel motorlarda yakıt sistemleri farklılık göstermektedir.

Yağlama Sistemi

Yağlama sistemi, motor sistemleri içerisindeki kritik öneme sahip bir sistemdir. Motor içindeki çalışan parçaların sürtünmesinden doğan aşınmayı önlemek, parçaların aşırı ısınmasını önlemek ve temizlenmelerini sağlamakla görevlidir. Böylelikle motorda çalışan parçaları korumuş olur ve motor ömrünü uzatır.

Özellikle yağlama sistemi motor sağlığı açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle yağlama sisteminde arıza olan motor kullanılmaya devam edilirse kullanılamaz hale gelir.

Yağlama sisteminde arıza olması durumunda gösterge panellerinde Yağ Göstergesi ile bu durum gösterilmektedir. Eğer seyir halindeyken motor yağ göstergesi yandıysa veya anormallik gözlenirse, yola devam edilmez ve derhal motor durdurularak ve teknik servise başvurulmalıdır.

Motor yağ seviyesi kontrolü için; aracı düz, eğim olmayan bir zemine alınarak ve motor stop edilmelidir. Sonra yağın tamamen kartere süzülmesi için 4-5 dakika beklemenin ardından yağ çubuğu çekilerek yağ seviyesi kontrol edilir. Genel olarak yağ seviyesi, yağ çubuğunun üstündeki iki çizgi arasında olması gereklidir. Eğer yağ eksikse ikmal yapılmalıdır.

Soğutma Sistemi

Yakıtın yanmasıyla oluşan ısıyı düşürmek ve ısıyı dengede tutmak için soğutma sistemi devreye girer. Motorlar hava soğutmalı ve su soğutmalı motorlar olarak ikiye ayrılıyor. Özellikle Motor Bilgisi konumuzda soğutma sistemlerine göre motorlar başlığı altında bu farka değinmiştik. Genel olarak su soğutmalı motorlarda, soğutma suyuna depoluk görevini üstlenen donanıma Radyatör diyoruz.

Radyatör suyu kireçsiz, içme kalitesinde ve temiz olmalıdır. Ayrıca radyatöre peteklerin 1 cm üzerine kadar su doldurulmalıdır. Kış aylarında radyatördeki suyun donmaması için, yaşanılan bölgenin iklim koşullarına göre gerekli miktarda antifriz ilave edilmelidir.

Marş Sistemi

Marş Sistemi, motora ilk hareketi vererek çalışmasını sağlayan sistemdir. Öncelikle marş yapma süresi 10-15 saniye aralığını geçmemelidir. Genel olarak normal hava şartlarında motor ilk marşta çalışabilmektedir. Fakat bazen soğuk hava şartlarına ilk marşta motor çalışmayabilir. Bu durumlarda uzun marş yapılmaması gerekir. Biraz bekleyerek tekrar 10-15 saniye kadar marş yapılır.

Sürekli ve uzun süreli marşa basmak aküyü çabucak boşaltacaktır. Bu nedenle uzun süre ve peş peşe marş basmak sakıncalıdır. Ayrıca motor çalışıyorken marşa basmak, marş sistemine zarar verir ve yapılmaması gerekir. Son olarak, marşa basıldığında eğer marş sistemi devreye girmiyorsa akü kontrol edilmelidir.

Şarj Sistemi

Motor çalışırken şarj sistemi de çalışır ve araç için gerekli tüm elektriği karşılamaya başlar. Ayrıca aküyü de şarj eder. Seyir halindeyken araç gösterge ışıklarından akü şarj ışığı yanarsa, akü şarj olmuyor demektir ve şarj sistemi bir an önce kontrol edilmelidir. Aksi takdirde araç gerekli elektrik ihtiyacını aküden karşılayacak ve akü hızlı bir şekilde boşalacaktır.

Aracı Oluşturan Diğer Kısım ve Sistemler

Aracı oluşturan diğer önemli kısımlar ise; Güç Aktarma Sistemi, Süspansiyon Sistemi, Ön Düzen Sistemi, Aydınlatma ve Gösterge Sistemleri, Fren Sistemi ve Aktif ve Pasif Güvenlik Sistemleridir. Bu sistemlere bu konu altında değil, ayrı konular halinde kendi başlıkları altında detaylı değineceğiz. Aşağıdaki linklere tıklayarak konulara gidebilirsiniz.

• Güç Aktarma, Süspansiyon ve Ön Düzen Sistemleri
• Aydınlatma ve Gösterge Sistemleri
• Fren Sistemi
• Aktif ve Pasif Güvenlik sistemleri

Ehliyet Sınavında Motor Sistemleri İle İlgili Çıkmış Sorular